Lime

Ɓeydugol

  1. Firo – (Anndinoore hiisa)

Ɓeydugol ko denndin’gol limmoje ɗiɗi walla ko ɓuri mbele anndude njaltudi mum en no fotata.

Yeru

5 e 7                      hawrata ko 12 ;

67 e 14                 hawrata ko 81 ;

104 e  43              hawrata ko 147 

  1. Hono wiindirtee ?

Yeru 1

A°/  Binndol lelignol

6  +  3  =  9

6 : Limmore ɓeydeteende

+ : Maande ɓeydugol

3 : Limoore ɓeydoore

= : Maande njaltudi

9 : Njaltudi

B°/  Binndol daringol

       
 

     6

+   3

=   9

 
 

Lime ɓeydondirteeɗe ɗee e njaltudi ndii fof tolnondirii ;

Maande ɓeydugol heeda bannge nano tolnoo limre ɓeydoore ndee

Diidol ngol seerndata limooje ɓeydondirteeɗe ɗee e njaltudi ndii

Maande njaltudi tolnondira e maandel ɓeydugol ngel

 

 

 
 


Yeru 2

A°/  Binndol lelignol

843  +  948  =  ….. ɗoo ina ƴaggi seeɗa

843         : Limre ɓeydeteende

+             : Maande ɓeydugol

948         : Limoore ɓeydoore

=             : Maande njaltudi

 : Njaltudi ndii ina ƴaggi seeɗa, maa en nji’ ɗum yeeso

B°/  Binndol daringol

 

Miliyaaruuji

Miliyoŋaaji

Ujunnaaje

Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4

3

  

 

 

 

 

 

 

 

 

9

4

8

 

 

 

 

 

 

 

1

2

8

0

4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

9

 

Ɓ°/  Karallaagal

   

3 + 8 = 11 (Sappo e goo. Goo mo goowuuji oo winndee les goowuuji ɗii

Goo mo sappo njowen ɗum dow capanɗe ɗee.

 

          1

      8 4 3

+    9 4 8

=          1

 

 

    1 mo njowno ɗen oo + 4 ɗi (843) + 4 ɗi (948) = 1+4+4=9

 

          1

      8 4 3

+    9 4 8

=       9 1

 

 

    8 ɗi (843) + 9 ɗi (948) = 8+9=17

8 + 9 = 17 (Sappo e jeeɗiɗi. Wayata kono teemedde sappo e jeeɗiɗi nii, walla ni ujundere e teemedde jeeɗiɗi nii. 7 tolno teemedde ɗee, goo oo yeeso mum

 

             1

         8 4 3

+       9 4 8

= 17 9 1

 

 

Miliyaaruuji

Miliyoŋaaji

Ujunnaaje

Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

Teemedde

Capanɗe

 Goowuuji

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

4

3

  

 

 

 

 

 

 

 

 

9

4

8

 

 

 

 

 

 

 

 

1

7

9

1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

843 + 948 = 1 791

  1. Ndeen noon :

So en paamii karallaagal ngal, kala lime totteɗen yo en njanngu, walla yo en mbinndu walla kadi yo en ɓeydondir, ma en mbaaw ɗum en yuɓɓinde.

  1. Ɓeydugol ina weñondira ɓeydeteende e ɓeydoore

Njiɗɗen wi’de ɗoo ko so eɗen beyda lime, nde njiɗɗen ngadoroɗen, hay batte ko waylata e njaltudi ndii.

Yeru : 45 + 23 = 68 kono kadi 23 + 45 = 68 => (ɗum firti ko) 45 + 23 = 23 + 45 = 68.

So ɓurii ɗoon ne no mbeleɗaa mbeñondiraa ɗum.

21 +32 +52 + 98 = 52 + 21 + 32 + 98 = 32 + 52 + 21 + 98 = …..  Ko gootum

  1. So laañe njillii heen

((5 + 9) + 26) + (8 + 7)   No mbaɗdeten e ɗum ?

So laañe njillii heen firti ko : ko woni hakkunde laañe koo renndinte taw nde njuɓɓinen ko heddii koo.

Ndeen noon :

  1. ko adii fof ko : 5 + 9 njuɓɓinten = 14,
  2. 8 + 7 = 15

Wonta : (14 + 26) + 15 , en njejjittaa laañe ɗee ɗoo ne

               14 + 26 = 40

Wonta haa jooni : 40 + 15 = 55

Kono nde tawnoo ngon-ɗen ko e ɓeydugol, laañe yoo alaa, hay batte waylataa e njaltudi ndii. Ma en ngaroy ɗo ɗe mbaylata njalytudi ndii. Mbaɗten heen hakkillaaji.

 

  1. Limre nde waylataa njaltudi

Wonan’de ɓeydugol ndeen limre ko 0 (Ɓolum).

Firti ko kala limre nde ɓeydondirɗaa e ɓolum hokkatmaa tan ko ndeen limoore.

Yeru :    6 + 0 = 0 + 6 = 6

                152 + 0 = 0 + 152 = 152

  1. Golle faamamuya

Gollal 1nal

Njuɓɓinee ɗee golle e binndi leliiɗi e binndi dariiɗi

  1. 9 + 13 =
  2. 235 + 318 =
  3. 958 + 479 =
  4. 3 573 + 6 929 =
  5. 888 + 987 =

Gollal 2ɓal

Mbinndee ɗee lime e mbaadi ngonndi

  1. Ujunnaje tati e teemedde jeeɗiɗi e sappo e nay,
  2. Sappo e joy ujundere e capanɗe joy e jeegom
  3. Teemedde tati e tati
  4. Miliyoŋ e ujundere e nay
  5. Miliyaaruuji joy e ujunnaaje noogaas e teemedde tati e goo

Gollal 3ɓal

Tuugnoɗen e gollal 2ɓal njuɓɓinen ko arata les koo.

  1. + 3. =
  2. + 4. =
  3. + 2. =
  4. + 5. =